سندروم پیش از قاعدگی چیست ؟ راههای درمان آن کدامست ؟
سندروم پیش از قاعدگی یک اختلال نسبتاً شایع در میان زنان در سن باروری است. این سندروم که از نظر تاریخی تنش پیش‌قاعدگی نامیده می‌شود، مجموعه‌ای از نشانه‌های بدنی روان‌شناختی و هیجانی است که با تغییرات دوره‌های مربوط به سیکل قاعدگی در خلق، احساس کلی، رفاه جسمی و روانی زنان مشخص می‌شود. به‌طور معمول علائم به فاصله‌ای کوتاه پس از تخمک‌گذاری شروع می‌شود، به‌تدریج شدت می‌یابد و در حدود ۵ روز قبل از شروع عادت ماهیانه به حداکثر می‌رسد.
رخداد این نشانه‌های چرخشی، در دوران بارداری و یائسگی ناپدید می‌شود و این موضوع به دلیل توقف دوره‌ای زمان‌های جنسی است. عواملی از جمله عوامل روانی، اجتماعی و زیستی در بیماری‌زایی این سندروم مؤثر است و حتی برخی پژوهش‌ها این اختلال را برآیند اجتماع می‌داند. سندروم پیش از قاعدگی پس از اولین عادت ماهانه و حتی پس از برداشتن رحم نیز به شرط اینکه تخمدانها سالم باقی بمانند، دیده می‌شوند و به‌طورکلی یک اختلال پایدار به حساب می‌آید؛ باتوجه‌به اینکه تعداد زیادی از زنان در عصر حاضر در گروه‌های شغلی، تحصیلی، خانوادگی و سایر مسئولیت‌ها مشارکت دارند و استرس ناشی از این مسئولیت‌ها و مسائل بهداشتی با مواردی همچون سندروم پیش از قاعدگی ارتباط پیدا می‌کند،
تغییر شیوه زندگی، عضویت در گروه‌های حمایتی، به‌کارگیری روش‌های کنترل استرس همراه با مکمل دارویی و ویتامین ممکن است به تخفیف نشانه‌های بیماری منجر شود. آرمیدگی، نوعی یادگیری و یکی از روش‌های مقابله با واکنش‌های جسمی استرس است. اگر یاد بگیریم تنش یا کشیدگی ماهیچه‌هایمان را به کمک آرمیدگی کاهش دهیم، خواهیم توانست استرس را کنترل کنیم و با کنترل استرس بسیاری از مشکلات بهداشتی را برطرف می‌سازیم. آرمیدگی عضلانی، علائم روانی و جسمانی سندرم پیش از قاعدگی را کاهش می‌دهد. لارسن نقل می‌کند که اغلب زنانی که از سندروم پیش از قاعدگی رنج می‌برند، پیوسته زیر فشار کار، مشکلات خانوادگی و تغییرات عمده مانند جدایی، طلاق، تغییر مکان و گاهی هم مرگ عزیزان‌شان هستند و با استفاده از مکمل‌های ویتامین، پیوستن به کلاس‌های ورزشی، آموزش ریلکسیشن و برنامه‌هایی مانند تمدد اعصاب یا کلاس‌های یوگا می‌توانند وضع مزاجی سندروم خود را تسکین دهند.
آرامش در ذهن نیز موجب افزایش بازده مفید مغز می‌شود و تشتت فکر کاهش می‌یابد و روان، تحت کنترل بیشتری قرار می‌گیرد و فرد بر حالاتی مانند بیقراری، خشم و عصبانیت کنترل پیدا خواهد کرد.
- کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی با ماساژ
دررابطه‌با سندروم پیش از قاعدگی، هیچ درمان واحدی که به‌طور جهانی و استاندارد، پذیرفته شده باشد وجود ندارد و مداخلات درمانی متفاوتی مانند تغییر سبک زندگی، آموزش، مدیریت استرس (ماساژ، بازتاب درمانی و یوگا). ویتامین‌ها، درمان‌های گیاهی و درمان‌های دارویی پیشنهاد شده است.
ماساژ به‌عنوان یکی از شیوه‌های درمانی در بسیاری از موارد مزمن و مشکلات بالینی به کار می‌رود. ماساژ به‌عنوان شکلی سیستماتیک از لمس بافت‌های نرم بدن به وسیله دستها، به‌منظور اهداف درمانی همانند برطرف‌کردن درد، افزایش راحتی و آسایش بیمار تعریف شده است.
ماساژ (به فرانسوی: Massage) به دست‌کاری لایه‌های سطحی و عمیق عضلانی و بافت همبند با استفاده از تکنیک‌های مختلف، به منظور افزایش عملکرد، کمک در روند درمان، و ترویج آرامش و آسایش است.
- کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی با مدیریت استرس
استرس براساس تعریف DSM 5، عبارت است از نوعی پاسخ اختصاصی و غیراختصاصی که فرد به محرک‌ها و رویدادها نشان می‌دهد و ممکن است موجب برهم خوردن تعادل شخص شده یا از توانایی سازگاری فرد فراتر باشد و وی را تحت‌فشار قرار دهد. مطالعات نشان می‌دهد که بین استرس و بیماری، ارتباط متقابلی وجود دارد و همان‌طور که بیماری بر استرس اثر می‌گذارد، استرس نیز بر پیشروی بیماری تأثیر دارد. برخی از محققان، معتقدند که فشارهای روانی و تنش‌زا می‌تواند در ابتلای زنان به سندروم پیش از قاعدگی مؤثر باشد.
استرس از طریق کاهش بتااندورفین‌های مغز و افزایش سطح کورتیزول آدرنال، باعث ایجاد علائم خلقی در افراد می‌شود و ازآنجاکه کورتیزول و پروژسترون، بر گیرنده‌های مشترک سلولی رقابت می‌کنند، کورتیزول باعث ایجاد اختلال در فعالیت پروژسترون و افزایش فعالیت استروژن شده در نتیجه این تغییرات باعث شروع یا بدتر شدن علائم سندروم پیش از قاعدگی می‌شود. استرس صرف‌نظر از منشاء آن، زنان را برای ابتلا به این نشانگان مستعد می‌سازد.
استرس به‌طور نزدیک با بیماری‌های فیزیکی، احساسی، روانی، افسردگی و رفتارهای غیرعادی در ارتباط می‌باشد.
نشانه‌های استرس در چهار بعد جسمانی، رفتاری، هیجانی و شناختی ارتباط بسیار نزدیکی با نشانگان این سندروم دارد. باتوجه‌به اینکه استرس در نتیجه ارزیابی‌های شناختی فرد از موقعیت، که به‌دلیل کمبود اطلاعات و باورهای غلط ایجاد می‌شود، برخی از رویکردهای کنارآمدن با استرس، به‌تعدیل الگوهای رفتاری و فکری افراد تأکید کرده‌اند. مداخله شناختی رفتاری مدیریت استرس که توانایی افراد را برای کاهش استرس و سازگاری مناسب با موقعیت‌های استرس‌‌آور افزایش می‌دهد، می‌تواند درکاهش علائم و نشانگان این بیماری مؤثر باشد.
این مداخله، ترکیبی از عناصری نظیر افزایش آگاهی در مورد استرس، آموزش تن‌آرامی، شناسایی افکار ناکارآمد، بازسازی شناختی، آموزش حل مسأله، آموزش مهارت‌های ابراز وجود، مدیریت خشم، مدیریت خود و برنامه‌ریزی فعالیت‌ها می‌باشد.
درمان شناختی رفتاری مدیریت استرس از اساس نظریه قوی برخوردار بوده و مطالعات متعدد، اثربخشی آن را در کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران مختلف تأیید کرده‌اند.
براساس دستورالعمل کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان (سال ۲۰۱۵)، انتخاب راهبردهای درمانی بستگی به شدت علائم سندروم پیش از قاعدگی دارد؛ استفاده از روش‌های غیردارویی معمولاً به‌عنوان اولین راهبرد در انواع خفیف تا متوسط سندروم پیش از قاعدگی به‌کار برده می‌شود و در موارد شدید و یا ایجاد تداخل در زندگی، می‌توان از درمان‌های دارویی در جهت تخفیف علائم استفاده کرد.
- کاهش افسردگی مبتلایان به سندروم پیش از قاعدگی با هیپنوتیزم شناختی
برای اولین‌بار، بلک به‌کارگرفتن روش درمانی شناختی رفتاری را برای درمان سندروم پیش از قاعدگی توصیه کرد. وی معتقد بود زنانی که مبتلا به این سندروم هستند ممکن است وقایع روان‌شناختی را به روش منفی تفسیر کنند. استفاده از روش درمان شناختی رفتاری در درمان این سندروم باعث می‌شود که زنان سازگاری بیشتری با تغییرات پیش از قاعدگی بیابند. در پژوهش‌های مختلف نشان داده شد مشاوره گروهی با افزایش خودآگاهی، در زنان مبتلا به این اختلال، علائم این سندرم کاهش می‌یابد؛ همچنین درمان با هیپنوتیزم از درمان‌هایی است که در کاهش علائم سندروم به‌خصوص افسردگی و اضطراب ناشی از این اختلال، مورد استفاده قرار می-گیرد. هیپنوتیزم حالتی است که در نتیجه توجه، پذیرش و تمرکز ایجاد می‌شود و شامل سه‌بخش تجزیه یا انتزاع، جذب و تلقین‌پذیری می‌باشد. هیپنوتراپی شناختی-رفتاری بر این فرض استوار است که بیشتر آشفتگی‌های روان‌شناختی معلول یک شکل منفی خود هیپنوتیزم است. بهطوریکه افکار منفی به‌طور انتقادی و حتی بدون اطلاع آگاهانه، پذیرفته می‌شوند. هیپنوتراپی شناختی-رفتاری شامل چند روش اساسی به‌شرح ذیل می‌باشد: آرام‌سازی، تصویرسازی هدایت شده و بازسازی شناختی، حساسیت‌زدایی تدریجی و آموزش مهارت‌های هیپنوتیک.