طیف وسیعی از داروها شناخته شده اند که اثرات مثبت یا منفی بر ارگاسم دارند. در بسیاری از موارد گزارش هایی که حکایت از آثار مثبت این داروها داشته اند با گروه های کوچکی که در یک محیط کنترل نشده اجرا شده بودند، انجام گرفته است. بنابراین در اینجا در مورد آثار مثبت بسیار کوچک این داروها بحث می¬کنیم. البته اطلاعات معتبری که بر پایه علمی می باشند، وجود دارند که تاثیر بسیاری از داروها را بر ارگاسم به اثبات می¬رسانند، مخصوصاً داروهایی که برای درمان مشکلات مربوط به مسائل جنسی و یا حتی نامربوط به این مشکلات به کار می¬روند. بنابراین تلاش ما در این جا این است که آنچه را که درباره آثار داروها بر ارگاسم می¬دانیم، شرح دهیم. توجه به این نکته حائز اهمیت است که بسیاری از داروها می¬توانند آثار جانبی جدی داشته باشند بنابراین باید با دقت و توجه کافی به کار روند.
آثار مثبت استروئیدها، مخصوصاً تستوسترون بر روی ارگاسم مردان (همان¬طور که در فصل 3 هم عنوان شد) و زنان در بسیاری از مطالعات کنترل شده آزمایشگاهی، بررسی شده است. تستوسترون برای افرادی که با سطح پایینی از تستوسترون مواجه هستند، معمولاً مردان مسن و یا زنانی که دوران پس از یائسگی را می¬گذرانند، موثر است. البته آثار شهوت¬زا و تقویت کننده قدرت جنسی احتمالی آن بر افرادی که سطح استروئید تولید شده توسط گنادهایشان در حد طبیعی می¬باشد، همچنان جای بحث دارد.
داروی یوهیمباین در طول سالیان طولانی معروف به شهوت¬زایی و تقویت کننده جنسی بوده است و این مسئله با مطالعات متعدد نیز تایید شده است. این دارو با جنبه¬های مختلفی از اختلالات جنسی مقابله می¬کند. در ابتدا از این داور برای تسهیل یا طولانی کردن نعوظ آلت تناسلی مردان استفاده می¬شد، اما بعدها معلوم شد که می¬توان به وسیله آن برانگیختگی جنسی و ارگاسم را هم بهبود بخشید. این دارو موجب افزایش سطح آزادسازی نورآدرنالین (نوراپی نفرین) می¬شود. نورآدرنالین یک انتقال دهنده عصبی در مغز و سلول¬های عصبی است که با بسیاری از جنبه¬های فعالیت جنسی مرتبط می¬باشد.
لازم است که کمی فنی¬تر درباره چگونگی عملکرد یوهیمباین شرح دهیم. این اطلاعات برای درک طرز عمل برخی از داروهای دیگر نیز مفید خواهد بود. نورون¬هایی (سلول¬های عصبی) که نورآدرنالین را تولید می¬کنند دارای نوع خاصی از گیرنده¬ها به نام «گیرنده¬های خودکار» هستند که به طور مختص به همان انتقال دهنده¬های عصبی پاسخ می¬دهند که خود نورون¬ها تولید کرده¬اند. این گیرنده¬های خودکار که به نورآدرنالین آزاد شده توسط خودشان یا نورون¬های دیگر پاسخ می¬دهند و به آن ها گیرنده¬های آلفا- 2 می¬گویند، موجب کاهش آزادسازی نورآدرنالین خودشان می¬شوند. این فرایند که «بازخورد منفی» نامیده می¬شود، شبیه یک ترموستات عمل می¬کند که به افزایش دما در اطاق با خاموش کردن منبع تولید گرما واکنش نشان می¬دهد. یوهیمباین با اثرگذاری بر گیرنده¬های خودکار نورون¬ها موجب توقف عمل نورآدرنالین می¬شود (شبیه به کلیدی که در یک قفل شکسته باشد و اجازه ورود کلید دیگر را نمی¬دهد). این عمل موجب ادامه آزادسازی نورآدرنالین از نورون شده و نورآدرنالین افزوده شده اثر تحریکی بر روی ارگاسم دارد. اگر دوباره این عمل را با ترموستات مقایسه کنیم، شبیه این است که ترموستات دیگر نتواند گرمای اتاق را احساس کند. بنابراین منبع تولید گرما را خاموش نکرده و اطاق گرمتر می¬شود.
یوهیمباین زمانی موثر است که 2 تا 4 ساعت قبل از فعالیت جنسی خورده شود. دوز موثر برای مردان جهت مقابله با اختلالات ارگاسمی تقریبا 20 میلی¬گرم است. با این دوز اثرات جانبی آن در حداقل میزان می¬باشد. در مورد زنان در این مورد اطلاعات کافی در دست نیست.
انتقال دهنده عصبی دیگری که اثر تحریکی بر روی ارگاسم دارد، «دوپامین» است. داروهایی مانند آمفتامین¬هاکه آزادسازی دوپامین را تحریک می¬کنند می¬توانند، موجب تحریک شدن یا طولانی شدن ارگاسم شوند. با این وجود آثار نامطلوب جانبی که آمفتامین به جا می¬گذارد، مخصوصاً ایجاد علائم اسکیزوفرنی پارانوئید، مانع از استفاده پزشکی این دارو برای درمان اختلالات جنسی می¬شود.
کوکائین نیز اثر مشابهی در افزایش سطح دوپامین در مناطق مخصوصی از مغز دارد و ارگاسم را در مردان و زنان تحریک می¬کند. این ماده از جذب دوباره دوپامین توسط نورون¬های که آن را ساخته¬اند، جلوگیری می¬کند و در نتیجه دوپامین در دسترس نورون¬های مجاور قرار گرفته و این خود موجب افزایش اثر تحریک کنندگی دوپامین می¬شود. از آنجا که کوکائین بسیار اعتیادآور است، استفاده از آن برای درمان اختلالات جنسی توصیه نمی¬شود.
داروهای ضدافسردگی که با نام عمومی بازدارنده¬های انتخابی باز جذب سروتونین (SSRI) شناخته می¬شوند، اثر منفی بر روی ارگاسم و عملکرد جنسی دارند. از قرن نوزدهم ارتباط بین افسردگی با اختلالات جنسی شناخته شد و به نظر منطقی می¬رسد که چنین تصور شود که بهبود بیماری افسردگی به بهبود عملکرد جنسی خواهد انجامید. اما نکته جالب در اینجا این است که گروهی از داورهایی که آثار افسردگی را کاهش می¬دهند، موجب اختلالات جنسی می¬شوند (به عنوان اثر جانبی این داروها). مطالعات اخیر بر این باورند که 90 درصد بیمارانی که داروهای ضدافسردگی مصرف می¬کنند که موجب افزایش سطح سروتونین می¬شود- این طرز عمل SSRI ها است- اختلالات جنسی را تجربه می-کنند. SSRI ها موجب ایجاد تداخل در جذب مجدد سروتونین توسط نورون¬های تولید کننده سروتونین، می¬شوند. بدین وسیله موجب طولانی¬تر شدن عمل سروتونین بر نورون¬های مجاور می¬گردند. برخی مطالعات جدید که به بررسی جنبه¬های ویژه¬ای از اختلالات جنسی در بیمارانی که به خاطر افسردگی شدید تحت درمان با SSRI ها بودند، پرداخته-اند، نشان دادند که مردان نسبت به زنان به احتمال بیشتری دچار مشکلاتی در تجربه ارگاسم خواهند شد.
اولین داروهای ضدافسردگی که جهت استفاده کلینیکی معرفی شدند، داروهای بازدارنده منوآمین اکسیداز (MAO) بودند. منو آمین اکسیداز، آنزیمی است که انتقال دهنده¬های عصبی منو آمین (نورآدرنالین، دوپامین و سروتونین) را شکسته و غیرفعال می¬کند. بازدارنده¬های منوآمین اکسیداز با جلوگیری از شکسته شدن این انتقال دهنده¬ها، سطوح آن ها را در مغز افزایش می¬دهند. همان¬طور که قبلاً هم گفته شده دوپامین و نورآدرنالین موجب تحریک ارگاسم می¬شود، اما این اثرات زمانی که بازدارنده¬های MAO به کار می¬روند با افزایش سطح سروتونین، از بین می¬رود در نتیجه پاسخ¬های جنسی تحت الشعاع قرار می¬گیرند.
خوشبختانه داروهای جدیدی که به عنوان ضدافسردگی به کار می¬روند، آثار جانبی ایجاد اختلال جنسی را ندارند و بعضی از آن ها حتی پاسخ¬های جنسی را بیشتر و قوی¬تر می¬کنند. مطالعات بیانگر آن است که استفاده از بوپروپیون در افزایش ارگاسم موثر می¬باشد. علاوه بر این، نسل جدیدی از داروهای ضدافسردگی مانند موکلوبمید به عنوان بازدارنده¬های برگشت¬پذیر MAO شناخته می¬شوند، می¬توانند موجب تحریک شدید در ارگاسم افراد شود.
گروه دیگری از داروهایی که کاربرد زیادی داشته و موجب کاهش فعالیت جنسی می¬شوند، داروهای ضدروانپریشی یا آنتی سایکوتیک می¬باشند که برای درمان اسکیزوفرنی و افسردگی¬های بدخیم به کار می¬روند. این گروه از داروها جزء اولین داروهایی بودند که به عنوان آسیب زننده یا بازدارنده ارگاسم زنان و مردان شناخته شدند.
آنتی سایکوتیک¬های جدیدی مانند کلوزاپین که بر روی انواع متعددی از گیرنده¬های انتقال دهنده¬های عصبی (به غیر از گیرنده¬های دوپامین) عمل می¬کنند، نسبت به آنتی سایکوتیک¬های دیگر آثار منفی کمتری بر روی ارگاسم و فعالیت جنسی دارند. اعتقادات بسیاری مطرح می¬باشد مبنی بر این که داروهای محرک تفریحی ویژه موجب افزایش یا تغییر سطح لذت جنسی و ارگاسم می¬شوند. بسیاری از مصرف کنندگان ماری جوآنا ادعا می¬کنند که ارگاسم¬های طولانی¬تر، شدیدتر و در عین حال لذت¬بخش¬تری را پس از مصرف ماری جو آنا نسبت به مواقع دیگر، تجربه می¬کنند. ارزیابی تغییرات ایجاد شده در کیفیت ارگاسم ( و نه در تکرار آن یا حتی راحتی ایجاد تحریک جنسی) در نتیجه مصرف ماری جوآنا، سخت می¬باشد. بعضی از مطالعات در شرایط کنترل شده، اشاره به افزایش آگاهی به هنگام انقباضات ماهیچه¬ای ایجاد شده در زمان ارگاسم در ناحیه آلت تناسلی، می¬کنند.
اما شاید مهمترین مطلبی که باید به آن اشاره شود این است که مطالعات اخیر بر روی 3004 مرد و زن مصرف کننده مواد مخدر که مبتلا به اختلالات جنسی بودند نشان داد که استفاده مزمن و طولانی مدت ماری¬جوآنا به طور معنی داری با آنورگاسمی، ارتباط دارد.
همچنین بررسی¬ها نشان داده است که داروی اکستازی که یکی از مشتقات آمفتامین است، بر روی تعاملات اجتماعی و پاسخ¬های جنسی افراد اثرگذار است. برای بررسی اثرات شهوت افزایی و تقویت قوای جنسی این دارو، مطالعاتی طراحی شده است. نتیجه این مطالعات نشان داده است که تمایل جنسی در بسیاری از مردان و زنان مصرف کننده اکستازی افزایش می یابد، اگرچه در 40 درصد موارد در مردان مصرف کننده این ماده کژکاری نعوظی مشاهده می گردد. برخی از مصرف کنندگان اکستازی ادعا می¬کنند که نوع متفاوت و بسیار لذتبخش¬تری از ارگاسم را تجربه می¬کنند، اما ارزیابی عینی این مسئله بسیار سخت است. داروهای متنوعی که همگی موجب تضعیف سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع)می¬شوند مانند الکل، تریاک ، باربیتوراتها و بنزودیازپین¬ها (مانند دیازپام)، در بسیاری مواقع به عنوان بازدارنده¬های آمیزش جنسی شناخته شده¬اند. در بعضی مواردی که به علت نگرانی، در افراد فعالیت جنسی بازداشته شده باشد، مقادیر کمی از الکل یا دیازپام می¬تواند تسهیل کننده فعالیت جنسی باشند، اما در کل این داروها موجب آسیب به ارگاسم می-شوند.
منبع: راهنمای پاسخ به سوالاتی درباره ی ارگاسم
نویسندگان: باری آر، کومیساروک – بورلی ویپل – سارا ناصرزاده – کارلوس بییرفلورز
مترجمین: دکتر منیر بیگلر بیگی – احمد خالقی لکموج
بسیار جامع و کامل
سپاس خانم دکتر عزیز🌺🌺🌺